نحوه مراقبت از زخم بخیه
مراقبت از زخم بخیه شده یکی از مهمترین مراحل بعد از جراحی یا بخیه زدن هر نوع زخم سطحی یا عمقی است. برای درمان زخم بخیه لازم است بدانید که اگر بخیه ها را به حال خود رها کنیم یا اصول مراقبتی را رعایت نکنیم، ممکن است باعث ایجاد عفونت زخم، باز شدن زخم یا باقی ماندن جای زخمهای برجسته و بدشکل برای همیشه به جا بماند. در این مقاله کلینیک زخم البرز در کرج قصد داریم به زبان ساده و کاملا علمی، تمام نکات لازم برای مراقبت اصولی از زخم بخیه شده را برای مراقبت بهتر از زخم بخیه و بهبود سریعتر آن توضیح دهیم.
چرا مراقبت از زخم بخیه شده اهمیت دارد؟
وقتی پوست به هر دلیلی بخیه می‌خورد، عملا یک سد دفاعی مهم بدن شکسته می‌شود. اگر بخیه ها تمیز نگه داشته نشوند، راه ورود میکروب ها باز می‌شود. در کنار آن، یک زخم بدون مراقبت نه تنها دیرتر خوب می‌شود، بلکه ممکن است با عوارضی مثل چرک، تب، بوی بد یا جای زخم عمیق همراه شود. از سوی دیگر، اگر درست از زخم مراقبت کنیم، احتمال عفونت به حداقل می‌رسد، سرعت ترمیم بیشتر می‌شود و پوست به حالت عادی خود نزدیک‌تر می‌گردد.
نکات مهم برای تمیز و خشک نگه داشتن زخم
در ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول بعد از بخیه زدن، زخم بسیار حساس است و نباید خیس شود. در این مدت، بهتر است از استحمام خودداری شود و زخم کاملاً خشک نگه داشته شود. اگر پانسمان خیس یا آلوده شد، حتماً بلافاصله آن را تعویض کنید. بعد از گذشت دو روز، با مشورت پزشک می‌توانید زخم را با آب ولرم و صابون ملایم به آرامی شست‌وشو دهید و سپس آن را با دستمال تمیز و نرم خشک کنید. هرگز با فشار یا مالش، زخم را تحریک نکنید.
خیساندن زخم در وان، استخر یا حمام طولانی، به‌شدت ممنوع است تا زمانی که بخیه‌ها برداشته شوند یا زخم کاملاً ترمیم شود.
پانسمان زخم بخیه شده را تعویض کنیم؟
پانسمان نقش محافظتی دارد و مانع ورود آلودگی‌ها به زخم می‌شود. استفاده از گاز استریل یا چسب زخم تمیز برای پوشاندن ناحیه بخیه شده توصیه می‌شود. در صورتی که پانسمان کثیف، مرطوب یا خون‌آلود شود، باید بلافاصله آن را عوض کرد. اگر پزشک برای شما پانسمان خاص یا دارویی تجویز کرده است، حتماً از همان محصول استفاده کنید.
پانسمان های حاوی مواد آنتی‌باکتریال مثل پانسمان نقره، گاهی در تسریع ترمیم مؤثر هستند، به‌ویژه در زخمهای عمیق یا کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند.
چگونه از زخم در برابر آسیب‌های فیزیکی محافظت کنیم؟
از کشیدن، دست‌کاری کردن یا خاراندن بخیه‌ها جداً خودداری کنید. لباس‌های تنگ که به زخم فشار می‌آورند یا به آن ساییده می‌شوند، می‌توانند بخیه‌ها را باز کنند یا پوست اطراف را تحریک نمایند. تا زمان بهبود کامل، بهتر است از فعالیت‌های سنگین مانند بلند کردن اجسام، ورزش‌های فشرده یا حرکات کششی شدید خودداری شود. هر ضربه‌ای به بخیه می‌تواند باعث باز شدن مجدد زخم یا پارگی نخ‌ها شود.
علائم هشدار دهنده عفونت زخم را بشناسید
عفونت یکی از جدی‌ترین مشکلات زخم بخیه شده است. برخی علائم مهم که نباید نادیده گرفته شوند عبارت‌اند از:
- قرمزی بیش‌ازحد یا تورم یا تاول در اطراف زخم
- ترشح مایعات چرکی، زرد یا سبز رنگ
- بوی بد از محل زخم
- تب، لرز یا احساس گرما در ناحیه بخیه
- درد شدید که با گذشت زمان بدتر می‌شود
- خونریزی‌ای که با فشار ملایم بند نمی‌آید
در صورت مشاهده هرکدام از این نشانه‌ها، فوراً با پزشک تماس بگیرید یا به مرکز درمانی مراجعه کنید.
زمان مناسب کشیدن بخیه‌ها بر اساس محل زخم
زمان کشیدن بخیه‌ها به محل زخم و جنس بخیه بستگی دارد. بخیه‌های غیرجذبی باید طبق جدول زیر و زیر نظر پزشک برداشته شوند:
| محل بخیه | زمان کشیدن |
|---|---|
| صورت | ۳ تا ۵ روز |
| سر | ۷ تا ۱۰ روز |
| دست و پا | ۷ تا ۱۴ روز |
| مفاصل (زانو، آرنج) | ۱۰ تا ۱۴ روز |
بخیه‌های جذبی معمولاً نیاز به کشیدن ندارند و خودبه‌خود جذب می‌شوند، اما همچنان باید مراقبت و تمیز نگه داشته شوند تا دچار عفونت نشوند.
راهکارهایی برای جلوگیری از باقی ماندن جای زخم
پس از کشیدن بخیه یا ترمیم کامل پوست، باید از پوست ناحیه زخم مراقبت کنید تا جای زخم به حداقل برسد. استفاده از ژل‌ها یا ورقه‌های سیلیکونی (مانند سیکاکر، کنفیل یا می‌درما) می‌تواند کمک کننده باشد. علاوه بر آن، قرار نگرفتن جای زخم در معرض آفتاب نیز بسیار مهم است. همیشه روی محل بهبود یافته ضدآفتاب با SPF بالا بزنید. ماساژ ملایم همراه با کرم‌های مرطوب‌کننده نیز می‌تواند بافت پوست را نرم و صاف نگه دارد و از ضخیم شدن جای زخم و اسکار جلوگیری کند.
چه زمانی باید با پزشک تماس بگیریم؟
اگر زخم به طور ناگهانی باز شد، دچار خونریزی شدید شد یا هر نوع ترشح و درد غیرعادی داشت، مراجعه به پزشک ضروری است. همچنین اگر زمان تعیین شده برای کشیدن بخیه فرا رسیده اما هنوز برای برداشتن آن اقدام نشده، باید سریعاً نوبت بگیرید.
نکات کلیدی و تکمیلی در مراقبت از زخم بخیه
- هرگز از الکل یا آب اکسیژنه برای شست‌وشوی زخم استفاده نکنید؛ این مواد به سلول‌های در حال ترمیم آسیب می‌زنند.
- اسپری‌های ضدعفونی‌کننده‌ای مانند “رواهیل سپت” گزینه‌های بهتری برای مراقبت روزانه از زخم هستند.
- تغذیه مناسب نقش بسیار مهمی دارد: مصرف پروتئین، ویتامین C، روی (زینک) و آب کافی روند ترمیم را سریعتر می‌کند.
- از کشیدن سیگار خودداری کنید؛ نیکوتین باعث تنگ شدن عروق و کاهش اکسیژن رسانی به بافت های در حال ترمیم می‌شود.
جمع‌بندی: قدم‌به‌قدم تا ترمیم کامل
رعایت اصول ساده ای مثل تمیز نگه داشتن زخم، جلوگیری از ضربه و مراقبت تغذیه‌ای می‌تواند تفاوت بزرگی در نتیجه نهایی ایجاد کند. بسیاری از افراد به دلیل بی‌توجهی به نکات ساده، با جای زخمهای ناخوشایند یا حتی عفونت‌های جدی مواجه می‌شوند. پس اگر بخیه دارید یا مراقب یکی از عزیزانتان هستید، همین امروز این اصول را اجرا کنید.
نکته پایانی: همیشه حرف اول و آخر را پزشک شما می‌زند. این مقاله صرفاً راهنمای تکمیلی است و نمی‌تواند جای توصیه‌های تخصصی پزشک را بگیرد.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.