درمان زخم سوختگی
زخم سوختگی یکی از آسیب های رایج و دردناک پوستی است که در اثر تماس با منابع گرمایی، شیمیایی، الکتریکی یا حتی سرمای شدید ایجاد میشود. این نوع آسیب ممکن است از سطحی ترین لایه پوست تا بافت های عمقی تری مانند عضله و استخوان را درگیر کند. شناخت درست نوع سوختگی و نحوه برخورد اولیه با آن نقش بسیار مهمی در کاهش آسیب ها و بهبود سریع تر دارد. در این مقاله کلینیک زخم البرز با انواع سوختگی، درجات آن، روشهای درمان خانگی و پزشکی و همچنین راهکارهای پیشگیری آشنا خواهید شد.
زخم سوختگی چیست؟
زخم سوختگی به آسیب هایی گفته میشود که در اثر تماس پوست با عوامل آسیب زا مانند آتش، مایعات داغ، بخار، مواد شیمیایی قوی، جریان برق یا حتی سرمای شدید ایجاد میشود. این نوع زخمها میتوانند از قرمزی و درد ساده شروع شوند و تا تخریب کامل پوست و بافت های زیرین پیش بروند.
عوامل گرمایی مانند آتش و آب جوش از شایع ترین دلایل ایجاد سوختگی هستند. در حالی که تماس با اسیدها یا بازهای قوی باعث سوختگی شیمیایی شده و نیازمند شستشوی فوری است. برق گرفتگی نیز میتواند سوختگی داخلی یا خارجی ایجاد کند که اغلب نادیده گرفته میشود اما بسیار خطرناک است.
در برخی موارد، قرار گرفتن طولانی مدت در برابر آفتاب یا پرتوهای درمانی میتواند منجر به آفتاب سوختگی شدید شود. همچنین سرمای شدید یا تماس مستقیم با نیتروژن مایع هم ممکن است منجر به آسیب مشابه شود که به آن سرما زدگی گفته میشود.
درجه بندی سوختگی بر اساس عمق آسیب
سوختگی ها براساس میزان و عمق آسیبی که به پوست وارد میشود، به چهار درجه تقسیم میشوند. هر درجه علائم خاص خود را دارد و نوع درمان آن نیز متفاوت است.
| درجه | عمق آسیب | ظاهر زخم | علائم | مدت بهبودی |
|---|---|---|---|---|
| درجه یک | لایه سطحی پوست | قرمز، خشک، بدون تاول | درد، تورم خفیف | ۳ تا ۶ روز |
| درجه دو | لایه سطحی و میانی | قرمز، تاول‌دار، مرطوب | درد شدید، تورم | ۲ تا ۳ هفته |
| درجه سه | تمام ضخامت پوست | سفید/سیاه، چرمی شکل | درد کم یا بدون درد | نیاز به جراحی |
| درجه چهار | عضله و استخوان | سیاه شده، زغالی | بدون حس | فوریت پزشکی |
کمکهای اولیه درمان زخم سوختگی
اولین واکنش به زخم سوختگی در دقایق ابتدایی، میتواند تاثیر زیادی در جلوگیری از وخامت زخم داشته باشد. گام اول قطع تماس با منبع سوختگی است. مثلا در آتشسوزی، باید آتش را خاموش کرده یا لباس های شعله ور را از تن خارج کرد. در سوختگی شیمیایی نیز، محل را با آب زیاد بشویید.
مرحله بعدی، خنک کردن محل سوختگی با آب خنک (نه یخ) به مدت ۱۰ تا ۲۰ دقیقه است. این کار به کاهش حرارت و تسکین درد کمک میکند. همچنین اگر جواهرات، ساعت یا لباسهای تنگ روی ناحیه آسیب دیده وجود دارد، باید فورا و با احتیاط جدا شوند.
سپس زخم را با گاز استریل یا پارچه تمیز و غیر چسبنده بپوشانید. برای تسکین درد، میتوان از مسکن های رایج مانند استامینوفن یا ایبوپروفن استفاده کرد. اما از مصرف آسپرین برای کودکان خودداری کنید.
هشدار مهم: هیچگاه از یخ، کره، روغن، خمیردندان یا مواد خانگی روی سوختگی استفاده نکنید و تاول ها را نترکانید.
مراجعه به پزشک برای زخم سوختگی
برخی از سوختگی ها نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارند. اگر ناحیه آسیب دیده، صورت، دست ها، پاها یا مفاصل بزرگ بدن را شامل شود، حتما باید به پزشک مراجعه کنید. سوختگی های عمیق مانند درجه سه و چهار نیز به درمان بیمارستانی نیاز دارند.
در صورت بزرگ بودن زخم (بیش از ۷.۵ سانتی متر) یا درگیر شدن چند ناحیه از بدن، باید سریعا به اورژانس مراجعه شود. همچنین سوختگی های الکتریکی و شیمیایی نیز خطرناک بوده و نباید در خانه درمان شوند.
علائمی مانند تب، چرک، افزایش درد و بوی بد زخم میتوانند نشانه عفونت باشند. در چنین مواردی معمولا نیاز به آنتی بیوتیک، سرم و حتی پیوند پوست خواهد بود.
مراقبت خانگی برای سوختگی های جزئی
اگر سوختگی سطحی است و در دسته درجه یک یا دو قرار میگیرد، میتوان آن را در خانه با مراقبت صحیح درمان کرد. ابتدا محل زخم را با آب و صابون ملایم شستشو داده و سپس از اسپری های ترمیم کننده و ضدعفونی کننده مانند رواهیل سپت استفاده کنید.
استفاده از ژل آلوئه ورا یا لوسیون های بدون عطر به حفظ رطوبت و تسکین درد کمک میکند. از قرار دادن زخم در معرض هوا و آلودگی پرهیز کنید و آن را با پانسمان تمیز و غیر چسبنده بپوشانید.
تعویض روزانه پانسمان و محافظت زخم در برابر نور مستقیم خورشید بسیار مهم است. پوست تازه ترمیم شده حساس بوده و ممکن است به راحتی آسیب ببیند.
پیشگیری از عوارض
در زخم سوختگی، یکی از مهمترین مراحل درمان، پیشگیری از عفونت است. قرمزی بیش از حد، افزایش تورم یا چرک ممکن است نشانه شروع عفونت باشد. در این مواقع مراجعه به پزشک ضروری است.
برای جلوگیری از باقی ماندن جای زخم، در موارد شدید میتوان از ژل های سیلیکونی، پمادهای تجویز شده یا حتی درمانهای لیزری استفاده کرد. این روشها به بهبود ظاهر پوست کمک میکنند.
اگر سوختگی در مفاصل یا اندام های حرکتی رخ داده باشد، ممکن است فیزیوتراپی برای جلوگیری از خشکی یا محدودیت حرکتی ضروری باشد.
بهبودی بلند مدت
مدت زمان بهبودی زخم سوختگی بستگی به درجه و شدت آن دارد. سوختگی های درجه یک معمولا بدون جای زخم و در مدت چند روز بهبود می یابند. تنها ممکن است کمی پوست پوسته شود یا احساس خارش ایجاد شود.
در سوختگی درجه دو، احتمال تغییر رنگ پوست، بروز لک یا افزایش حساسیت پوستی وجود دارد. استفاده از کرمهای ترمیم کننده و محافظت در برابر آفتاب در این مرحله توصیه میشود.
در سوختگی های عمیق تر مانند درجه سه یا چهار، معمولا نیاز به جراحی ترمیمی، پیوند پوست و درمانهای تخصصی تر وجود دارد. این روند ممکن است ماهها طول بکشد.
راههای پیشگیری
پیشگیری از سوختگی بسیار آسان تر و ارزان تر از درمان آن است. نصب دتکتور دود در خانه، رعایت ایمنی در آشپزخانه و دور نگه داشتن اجسام داغ از دسترس کودکان، از مهمترین اقدامات هستند.
در محیطهای کاری یا هنگام استفاده از مواد شیمیایی، حتما از لباس، دستکش و عینک ایمنی استفاده کنید. همچنین برای جلوگیری از آفتاب سوختگی، استفاده روزانه از ضد آفتاب با SPF بالاتر از ۳۰ توصیه میشود.
با رعایت این نکات ساده، میتوان از بسیاری از موارد زخم سوختگی جلوگیری کرد و سلامت پوست را حفظ نمود.
در صورت نیاز به مشاوره تخصصی درباره درمان زخمهای سوختگی، میتوانید با کلینیک درمان زخم البرز کرج تماس بگیرید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.