زخم واسکولیتی و نحوه درمان
زخم واسکولیتی چیست؟
زخم واسکولیتی به نوعی آسیب پوستی گفته میشود که بر اثر التهاب رگهای خونی کوچک و متوسط پوست به وجود می آید. این زخمها معمولا با علائمی مانند قرمزی، تاول، نقاط بنفش یا زخمهای دردناک روی پاها و گاهی دست ها بروز می‌کنند. واسکولیت در اصل یک بیماری خود ایمنی است، یعنی سیستم ایمنی بدن به اشتباه به دیواره رگ‌ها حمله میکند و آن‌ها را ملتهب میسازد. التهاب رگ ها باعث کاهش خون رسانی به پوست شده و در نهایت، منجر به تخریب بافتی و زخم میشود.
این زخمها میتوانند حاد یا مزمن باشند و در صورت عدم درمان به موقع، عفونت های جدی، نکروز بافتی یا حتی اسکارهای دائمی به جا بگذارند. بنابراین آگاهی از نحوه درمان واسکولیت پوستی از اهمیت بالایی برخوردار است.
علائم زخم واسکولیتی
زخم واسکولیتی همچون زخم دیابت بیشتر در پاها مشاهده میشود. معمولا به صورت لکه های قرمز یا بنفش روی پاها شروع میشود که ممکن است با خارش یا درد همراه باشند. این ضایعات معمولا تقارن دارند و در سطح قدامی ساق پا و مچ ها بیشتر دیده میشوند. با پیشرفت بیماری، این لکه ها میتوانند به تاول، زخم باز، یا حتی نکروز بافتی تبدیل شوند. برخی زخم ها سطحی و برخی دیگر عمیق و مزمن که با ترشح و درد همراه هستند.
یکی از نشانه های شاخص واسکولیت، پورپورای palpable است؛ به عبارتی لکه های قرمز-بنفش برجسته ای که با لمس حس میشوند. گاهی این علائم با تب، احساس ضعف، درد مفاصل یا کاهش وزن همراه هستند. اگر واسکولیت فقط در پوست محدود باشد، ممکن است علائم عمومی نداشته باشد، اما در نوع سیستمیک، سایر اعضای بدن نیز درگیر میشوند.
برای تشخیص دقیق، پزشک معمولا از بیوپسی پوست (نمونه برداری از بافت زخم) استفاده میکند. این آزمایش نشان میدهد که آیا التهاب عروقی وجود دارد یا خیر. همچنین آزمایش خون، تست های خود ایمنی (مانند ANA و ANCA)، و گاهی اوقات تصویربرداری از عروق نیز برای رد یا تأیید نوع واسکولیت و میزان درگیری ارگان ها انجام میشود.
درمان واسکولیت پوستی
درمان واسکولیت پوستی بستگی زیادی به شدت، نوع واسکولیت و علت زمینه ای آن دارد. زخمهای واسکولیتی زخمهای دردناک و مزمنی هستند که به دلیل التهاب و آسیب به عروق خونی کوچک ایجاد میشوند. از آنجا که واسکولیت میتواند بخشی از یک بیماری سیستمی باشد، رویکرد درمانی معمولا ترکیبی از داروهای سیستمیک، مراقبت های موضعی و اصلاح سبک زندگی است.
۱. درمان دارویی (درمان سیستمیک)
از آنجا که زخمهای واسکولیتی ناشی از التهاب زمینه ای هستند، درمان سیستمیک ضروری است.
الف. داروهای سرکوب‌کننده ایمنی و ضدالتهاب
- کورتیکواستروئیدها (پردنیزولون، متیل پردنیزولون)
- خط اول درمان برای کاهش سریع التهاب.
- ابتدا با دوز بالا تجویز شده و سپس به تدریج کاهش می‌یابد.
- داروهای تعدیل‌کننده بیماری روماتیسمی (DMARDs)
- متوترکسات، آزاتیوپرین، مایکوفنولات موفتیل – برای کنترل بلندمدت.
- داروهای بیولوژیک
- ریتوکسیماب ضد CD20، مهارکننده های TNF (اینفیلیکسیماب) – برای موارد مقاوم به درمان.
- پلاسمافرز
- در موارد شدید (مانند واسکولیت مرتبط با ANCA) برای حذف آنتی بادی های مضر استفاده میشود.
ب. گشادکننده های عروق و بهبود جریان خون
– پنتوکسی فیلین، سیلوستازول – گردش خون مویرگی را بهبود می‌بخشند.
– آنالوگ‌های پروستاگلاندین (ایلوپروست، آلپروستادیل) – در موارد ایسکمی شدید کمک‌کننده هستند.
۲. مراقبت موضعی از زخم
الف. دبریدمان یا حذف بافت مرده
– دبریدمان اتولیتیک (هیدروژل‌ها، پانسمانهای آلژینات) – برای زخمهای حساس مناسب است.
– دبریدمان جراحی/شارپ – برای بافت‌های نکروزه.
– دبریدمان آنزیمی (کلاژناز، پاپائین-اوره) – برای موارد غیرجراحی.
ب. پانسمانهای پیشرفته
– هیدروکلوئیدها و فوم‌ها که تعادل رطوبت را حفظ می‌کنند.
– پانسمان نقره که از عفونت جلوگیری یا آن را درمان می‌کنند.
– پانسمان های کلاژنی میتواند به بهبود سریعتر زخم کمک کنند.
ج. درمان با فشار منفی یا وکیوم تراپی
تشکیل بافت گرانولاسیون را در زخم عمیق و بزرگ بهبود می‌بخشد.
۳. کنترل درد و عفونت
- آنتی‌بیوتیک‌ها (خوراکی/موضعی) – در صورت وجود عفونت (مانند سفالکسین، موپیروسین).
- مدیریت درد
- لیدوکائین موضعی، گاباپنتین – برای دردهای نوروپاتیک.
- مواد افیونی (در صورت شدت درد) – برای استفاده کوتاه مدت.
۴. گزینه‌های جراحی و مداخله‌ای
الف. پیوند پوست یا جراحی فلپ
برای زخم‌هایی که با وجود جریان خون مناسب بهبود نمی‌یابند.
ب. آنژیوپلاستی یا جراحی بایپس
اگر زخمها ناشی از واسکولیت عروق بزرگ (مانند آرتریت تاکایاسو) باشند.
ج. اکسیژن درمانی هایپرباریک (HBOT)
اکسیژن رسانی به زخمهای واسکولیت را بهبود می‌بخشد.
۵. درمانهای نوظهور و کمکی
– سلول درمانی – در موارد شدید به صورت آزمایشی استفاده میشود.
– لیزر درمانی سطح پایین – ممکن است بهبودی را تحریک کند.
– پانسمان های حاوی عسل یا فاکتورهای رشد – درمانهای حمایتی جدید.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.