زخمهای شریانی و درمان آن‌ها

زخمهای شریانی که معمولا به عنوان زخمهای ایسکمیک یا زخمهای ناشی از بیماری شریانی محیطی یا PAD شناخته میشوند، زخمهای مزمنی هستند که به دلیل کاهش جریان خون به بافت‌ ها، معمولا در نواحی تحتانی بدن به ویژه پاها ایجاد میشوند. علت اصلی این نوع زخمها معمولا تصلب شرایین است که در آن رسوبات چربی و پلاک در شریان‌ ها تجمع پیدا میکنند و جریان خون و تأمین اکسیژن را کاهش می‌ دهد. این زخمها یک عارضه شایع در بیماران مبتلا به بیماری‌ های قلبی و عروقی هستند و در صورت عدم درمان مؤثر، میتوانند تأثیر قابل‌ توجهی بر کیفیت زندگی بیمار داشته باشند. در این مقاله کلینیک زخم البرز به بررسی زخمهای شریانی، چگونگی ایجاد آنها، عوامل خطر، ویژگیهای بالینی، روشهای تشخیص و درمان زخمهای شریانی میپردازیم.

 

زخمهای شریانی چیست و چگونه ایجاد میشود؟

زخم شریانی یکی از انواع زخمهای مزمن است که در اثر کاهش شدید جریان خون در بافت‌ ها شکل میگیرد. زمانی که شریان‌ ها به دلایل مختلفی مانند تنگ شدن یا انسداد، نتوانند اکسیژن و مواد مغذی کافی به سلولهای بدن برسانند، بافت دچار ایسکمی یا کمبود اکسیژن شده و در نهایت آسیب میبیند. این فرایند میتواند به تدریج منجر به نکروز و تشکیل زخمهای عمیق و دردناک شود. بیشتر زخمهای شریانی در اندام‌ های تحتانی مانند انگشتان پا، پاشنه و ساق پا مشاهده میشوند و معمولاً به‌ سختی بهبود پیدا میکنند.

اگر به دنبال اطلاعات کامل‌ تری درباره انواع زخمها هستید، مقاله درمان زخم باز را از دست ندهید.

دلایل اصلی ایجاد زخم‌های شریانی

مهمترین عاملی که در بروز زخم شریانی نقش دارد، کاهش تدریجی یا ناگهانی جریان خون شریانی است. این مسئله می‌تواند به دلایل متعددی اتفاق بیفتد:

یکی از شایع‌ ترین علل، تصلب شرایین یا آترواسکلروز است؛ وضعیتی که در آن پلاک‌ های چربی در دیواره شریانها تجمع یافته و جریان خون را محدود میکنند. با پیشرفت بیماری، بافت‌ ها دچار کمبود اکسیژن شده و مستعد ایجاد زخم می‌شوند.

در برخی موارد، بیماران دچار بیماری شریانی محیطی یا PAD هستند؛ این بیماری معمولا شریانهای پا را درگیر کرده و از علل اصلی زخمهای مزمن در اندام تحتانی به‌ شمار میرود. وجود لخته‌ های خون یا ترومبوآمبولی در شریان‌ ها نیز می‌تواند جریان خون را مسدود کرده و به سرعت باعث آسیب بافتی و زخم شود.

از دیگر علل نادر اما مهم، می‌توان به بیماری بروجِر اشاره کرد؛ این بیماری التهابی باعث التهاب و انسداد شریان‌ ها و وریدها میشود و در برخی افراد منجر به زخم شریانی مزمن می‌گردد.

 

عوامل خطر در بروز زخمهای شریانی

زخم شریانی معمولا در افرادی ایجاد میشود که یک یا چند عامل خطر قلبی‌ عروقی در آنها وجود دارد. در ادامه برخی از مهمترین این عوامل را بررسی میکنیم:

فشار خون بالا و تصلب شرایین از مهمترین عوامل خطر هستند. این شرایط باعث باریک شدن شریان‌ ها و اختلال در گردش خون میشوند. همچنین، دیابت با افزایش التهاب مزمن و آسیب به دیواره رگ‌ ها، احتمال ایجاد زخم شریانی را به‌ طور قابل توجهی افزایش می‌دهد.

سیگار کشیدن نیز نقش بسیار مخربی دارد. نیکوتین باعث تنگ شدن رگ‌ها شده و جریان خون به اندام‌ ها را محدود میکند؛ بنابراین ترک سیگار یک اقدام کلیدی در پیشگیری از زخمهای شریانی است.

از طرفی، چاقی مفرط با ایجاد فشار بیشتر بر سیستم گردش خون، میتواند روند پیشرفت بیماری‌ های شریانی را تسریع کند. افزایش سن و سابقه خانوادگی بیماری‌ های قلبی نیز از جمله ریسک‌ فاکتورهایی هستند که باید جدی گرفته شوند.

در صورتی که علاقمند به آشنایی با سایر روشهای درمان زخم هستید، میتوانید مقالات لیزرتراپی برای زخم، پی آر پی برای زخم، یا لارودرمانی را مطالعه کنید.

 

 

ویژگیهای بالینی زخمهای شریانی

زخمهای شریانی ویژگی‌ های بالینی خاصی دارند که آنها را از سایر انواع زخمها مانند زخمهای وریدی یا دیابتی متمایز میکند. ویژگیهای رایج آنها عبارتند از:

 

ویژگی	توضیحات
مکان	ابن زخمها معمولا در پاها، انگشتان پا، مچ‌ ها یا پاشنه‌ ها ظاهر میشوند؛ به‌ ویژه در نواحی تحت فشار و اصطکاک بیشتری هستند.
ظاهر	زخمها گرد، عمیق، با لبه‌ های مشخص هستند. بستر زخم معمولا خاکستری یا بی‌ رنگ و گاهی نکروزه است. اطراف زخم ممکن است دچار رنگ‌ پریدگی یا سیانوز شود.
درد	زخمهای شریانی دردناک هستند، به‌ ویژه زمانی که پا آویزان باشد. با بالا بردن پا ممکن است درد کاهش یابد.
تغییرات پوستی	پوست اطراف براق، نازک و بدون مو است. گاهی ناخن‌ ها نیز دچار تغییر شکل یا ریزش میشوند.
دما	به دلیل کاهش گردش خون، اندام آسیب‌ دیده معمولا سرد تر از حد طبیعی است،
نبض‌	نبض در ناحیه ممکن است ضعیف یا کاملاً محو باشد که نشانه‌ ای از انسداد شریانی میباشد.

 

تشخیص زخمهای شریانی

تشخیص زخمهای شریانی شامل ترکیبی از ارزیابی بالینی، تکنیک‌ های تصویر برداری و آزمایشات آزمایشگاهی است. برخی از روشهای کلیدی تشخیصی عبارتند از:

• شاخص مچ به بازو (ABI): آزمایشی ساده و غیر تهاجمی که فشار خون در مچ پا را با فشار خون در بازو مقایسه میکند تا میزان انسداد شریانی را ارزیابی کند. ABI کمتر از ۰.۹ معمولاً نشان‌ دهنده PAD و کاهش جریان خون است.
• اولتراسوند داپلر: برای ارزیابی جریان خون در شریان‌ ها و شناسایی نواحی تنگ یا مسدود استفاده می‌شود. این آزمایش تصاویری به‌ روزرسانی‌ شده و امواج صوتی از سرعت جریان خون ارائه میدهد.
• آنژیوگرافی: روش تهاجمی‌ تر، که در آن رنگ کنتراست به شریان‌ ها تزریق شده و تصاویر رادیوگرافی برای مشاهده انسداد یا تنگی شریانها گرفته می‌شود.
• تصویربرداری آنژیوگرافی مغناطیسی (MRA): یک تکنیک تصویربرداری غیر تهاجمی که از MRI برای ایجاد تصاویر دقیق از شریانها استفاده میکند و به پزشکان کمک میکند انسداد شریان‌ ها را شناسایی کنند.
• آنژیوگرافی CT (CTA): مشابه MRA است اما از اسکن‌ های CT برای تولید تصاویر مقطعی از شریانها استفاده میکند.

 

درمان زخم‌ شریانی

درمان زخم‌ شریانی نیازمند رسیدگی به علت زمینه‌ ای کاهش جریان خون و درمان خود زخم است. استراتژی‌ های درمانی شامل روشهای پزشکی، جراحی و مراقبت‌ های مربوط به زخم هستند.

1. درمانهای دارویی

هدف درمان دارویی بهبود جریان خون و جلوگیری از آسیب‌ های بیشتر به بافت است. مداخلات معمول شامل:

• درمان ضدپلاکت: داروهایی مانند آسپرین یا کلوپیدوگرل که به جلوگیری از لخته شدن خون و بهبود گردش خون کمک میکنند.
• استاتین‌ها: داروهایی که سطح کلسترول را کاهش داده و به کاهش پیشرفت تصلب شرایین و بهبود جریان خون کمک میکنند.
• مهار کننده‌ های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE): داروهایی که به گشاد شدن عروق و کاهش فشار خون کمک میکنند، که در نتیجه جریان خون بهبود پیدا میکند.
• گشاد کننده‌ های عروقی: داروهایی که به گشاد شدن شریانها کمک کرده و جریان خون را افزایش می‌دهند.
• مدیریت درد: داروهایی مانند استامینوفن یا داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) برای مدیریت درد استفاده میشوند.

 

 

2. درمانهای جراحی و مداخله‌ ای

برای بیماران با انسداد شریانی شدید، ممکن است نیاز به جراحی برای بازگرداندن جریان خون کافی باشد:

-آنژیوپلاستی: در این روش، بالونی وارد شریان تنگ شده شده و آن را گشاد می‌کند تا جریان خون بهبود یابد.

-استنت‌گذاری: در این روش، یک لوله مشبک کوچک به شریان وارد می‌شود تا آن را باز نگه دارد و از تنگی مجدد آن جلوگیری کند.

-جراحی بای‌پس: در موارد شدیدتر، جراحی بای‌پس انجام می‌شود تا جریان خون از طریق یک شریان دیگر یا یک پیوند مصنوعی از اطراف مسدود به منطقه آسیب‌ دیده هدایت شود.

-آندارتروکتومی: در این روش، پلاک‌های تصلب شرایین از داخل شریان‌ها برداشته می‌شود تا جریان خون به حالت طبیعی بازگردد.

 

3. مراقبت از زخم

مراقبت صحیح از زخم برای ترویج بهبودی و جلوگیری از عفونت در زخم‌های شریانی بسیار ضروری است:

-دبریدمان: برداشتن بافت نکروزه از زخم برای تسریع بهبودی و کاهش خطر عفونت.

– پانسمان‌ ها: پانسمان‌ های غیر چسبنده و مرطوب کمک میکنند تا محیط مرطوب برای زخم فراهم شود و این به تسریع بهبودی کمک می‌کند. پانسمانهای هیدروکلوئیدی یا آلژیناتی برای مدیریت ترشحات استفاده میشوند.

– کنترل عفونت: در صورتی که عفونت وجود داشته باشد، باید آنتی‌ بیوتیک‌ های مناسب تجویز شوند. همچنین ممکن است از ضد میکروب‌ های موضعی برای جلوگیری از عفونت استفاده شود.

– درمان فشاری: در حالی که درمان فشاری برای زخمهای وریدی مؤثر است، باید از آن در زخم‌های شریانی اجتناب کرد زیرا میتواند ایسکمی را تشدید کند.

– حمایت تغذیه‌ ای: تأمین تغذیه مناسب از جمله پروتئین و ویتامین‌ ها (به ویژه ویتامین C و روی) میتواند به بهبود زخم‌ها کمک کند.

 

4.  تغییر سبک زندگی

بیماران مبتلا به زخمهای شریانی باید تغییرات سبک زندگی را برای جلوگیری از پیشرفت بیماری و ترویج بهبودی انجام دهند:

–ترک سیگار: ترک سیگار برای بهبود گردش خون و کاهش خطر آسیب بیشتر به شریانها حیاتی است.

– ورزش: پیاده‌ روی و دیگر اشکال ورزش با اثرات کم ضربه میتوانند کمک کنند تا گردش خون بهبود یابد و بهبودی تسریع شود.

– تغییرات رژیمی: یک رژیم غذایی سالم برای قلب که غنی از میوه‌ ها، سبزیجات، پروتئین‌ های کم‌ چرب و غلات کامل باشد، میتواند به کاهش خطر تصلب شرایین و بهبود سلامت عروقی کمک کند.

– مدیریت وزن: حفظ وزن سالم فشار را از روی سیستم قلبی عروقی کاهش داده و گردش خون را بهبود میبخشد.

 

پیشگیری از زخم‌ شریانی

پیشگیری از زخم شریانی نیازمند مدیریت دقیق عوامل خطر مرتبط با بیماری شریانی محیطی (PAD) و سایر مشکلات قلبی‌ عروقی است. یکی از مهم‌ ترین اقدامات، کنترل بیماریهای زمینه‌ ای مانند فشار خون بالا، دیابت و چربی خون است. این شرایط در صورت عدم کنترل، میتوانند موجب تنگی یا انسداد شریان‌ ها شوند و در نهایت به ایجاد زخمهای شریانی منجر گردند. به همین دلیل، پایش منظم فشار خون، تنظیم قند خون در بیماران دیابتی، و پیروی از رژیم غذایی کم‌ چرب و متعادل، نقش مهمی در کاهش ریسک ابتلا دارد.

معاینات دوره‌ ای توسط پزشک برای افرادی که در معرض خطر بالاتری قرار دارند، مانند افراد سیگاری، دیابتی‌ ها یا بیماران قلبی، از اهمیت ویژه‌ ای برخوردار است. این معاینات میتوانند به تشخیص زودهنگام PAD کمک کنند و با مداخله به موقع، از پیشرفت بیماری و بروز زخمهای دردناک جلوگیری شود.

از سوی دیگر، مراقبت‌ های روزانه از پاها به‌ ویژه برای بیماران دیابتی، یکی از پایه‌ های اصلی پیشگیری از زخم شریانی محسوب میشود. بررسی روزانه پاها، شناسایی هرگونه نشانه از ایسکمی، خشکی پوست، تاول یا ترک‌ های کوچک، و مراجعه سریع به پزشک در صورت بروز علائم مشکوک، میتواند مانع از پیشرفت آسیب شود. در مقاله مراقبت از پا در بیماران دیابتی به‌ طور کامل به این موضوع پرداخته‌ ایم.

در نهایت باید بدانیم که زخمهای شریانی تنها یک مشکل پوستی ساده نیستند. آنها نشانه‌ ای از اختلالات عمیق‌ تر در سیستم عروقی بدن هستند که در صورت بی‌ توجهی، میتوانند به عفونت، گانگرن و حتی قطع عضو منجر شوند. خوشبختانه با تشخیص زودهنگام، درمانهای پزشکی مناسب، استفاده از روشهایی مانند اوزون تراپی یا پی‌ آر‌پی زخم و همچنین مراقبت منظم از زخم، میتوان روند بیماری را کنترل کرده و به بهبود کامل رسید.

علاوه بر درمان، اصلاح سبک زندگی نقش بسیار مهمی در پیشگیری دارد. ترک سیگار، افزایش فعالیت بدنی، کاهش وزن، و رعایت رژیم غذایی سالم میتواند بهبود چشمگیری در سلامت عروق ایجاد کرده و احتمال ایجاد زخم شریانی را به میزان زیادی کاهش دهد.

اگر شما یا عزیزانتان دچار زخم شریانی هستید و به دنبال درمان مؤثر و تخصصی هستید، تیم متخصص کلینیک زخم البرز در کرج آماده ارائه خدمات درمانی حرفه‌ ای به شما میباشد. زخمهای شریانی معمولا به دلیل کاهش جریان خون به بافت‌ ها ایجاد میشوند و نیازمند درمان دقیق و سریع هستند. با مراجعه به کلینیک زخم البرز کرج، شما تحت نظر پزشکان مجرب و با استفاده از جدیدترین روشهای درمان زخم شریانی، بهبود و تسریع در روند بهبودی را تجربه خواهید کرد. ما در درمان زخم کرج تلاش میکنیم تا با مراقبتهای ویژه و روشهای نوین، شما را در مسیر درمان و بازگشت به زندگی سالم همراهی کنیم.